Van achteren
De amateurfotograaf Ad Backx heeft naar het schijnt tientallen albums gemaakt met foto’s waarop zijn vrouw Janneke van achteren is afgebeeld. Hij fotografeerde haar tijdens de vele reizen die zij samen maakten, terwijl zij wandelden in de duinen van Zandvoort en regelmatig in hun huis in Haarlem. Dit oeuvre is helaas vrijwel volledig verloren gegaan: om onbekende redenen heeft Backx na het overlijden van zijn vrouw in 2008 alle fotoalbums verbrand. Het enige teruggevonden album is toevallig aan deze vernietiging ontsnapt omdat het in zijn garage onder enkele dozen gereedschap lag.
Het teruggevonden fotoalbum van Backx en een willekeurig opengeslagen pagina
De foto’s zijn gemaakt op reizen naar Noorwegen, Frankrijk en Italië rond 1960. Op een foto is een glimp op te vangen van Janneke, de enige keer dat we haar van voren zien afgebeeld. Haar gezicht wordt in een autospiegel weerkaatst.
Weerspiegeling van Janneke Backx in een autospiegel
Omdat het album slechts informatie over de verschillende locaties en data bevat, en geen uitspraken over de ideeën achter de foto’s, is het moeilijk te achterhalen wat Backx heeft bewogen. Ik heb vele van zijn familieleden over deze zaak gesproken, en even zo vele verklaringen gehoord. Hieronder geef ik enkele van de meest aannemelijke theorieën:
1. Ad Backx was een buitensporig jaloerse man. Volgens deze versie maakte hij kort nadat hij zijn vrouw had ontmoet enige foto’s van haar in bikini. Deze foto’s werden iets te gulzig door zijn vrienden bekeken. Daarom besloot hij haar nooit meer zo expliciet te fotograferen. Een obsessie die hem ertoe bracht dat hij zijn vrouw alleen nog maar onherkenbaar van achteren op de foto zette. 2. Backx was een fanatiek fotoliefhebber, maar zijn vrouw wilde daar niets mee te maken hebben. Ze vond het vervelend dat hij ook op vakantie altijd met de camera om zijn nek liep en meer bezig was met fotografie dan met haar. Ze vond dit zelfs zo irritant dat ze hem uiteindelijk verbood haar nog te fotograferen. Omdat hij het niet kon laten, moest hij haar stiekem van achteren fotograferen. Bij de meeste foto’s lijkt ze inderdaad niet door te hebben dat hij een foto van haar maakte. 3. Backx hield veel van zijn vrouw en fotografeerde haar onophoudelijk. Hij vond de foto’s waarop haar gezicht te zien was echter altijd tegenvallen, op de manier dat de foto van een ‘mooi landschap’ altijd achter blijft bij de impressie die het originele landschap maakte. Daarom selecteerde hij voor zijn albums alleen de van-achteren-foto’s. 4. Omdat Backx voortdurend foto’s maakte, liep hij altijd ver achter zijn vrouw. Het is dus logisch dat al de foto’s die hij van haar maakte van achter zijn genomen.
